Het NSPV engageert zich om alle aspiranten van de basisopleiding Politieinspecteur (of ze nu lid zijn van onze vakorganisatie of niet) duidelijk en degelijk te informeren, over enkele thema's die hun het meest aanbelangen. Hiertoe werd een maandelijkse 'aspiranten'-nieuwsbrief in het leven geroepen.
Thema van deze maand: Kostenloze rechtshulp
Wat is kosteloze rechtshulp?
Het ‘recht op kosteloze rechtshulp’ is het recht op kosteloze bijstand van een advocaat ten behoeve van een personeelslid van de geïntegreerde politie:
- in het raam van de Salduz-wetgeving wegens daden gesteld in de uitoefening van zijn functies;
- dat voor het gerecht wordt gedagvaard of tegen wie de strafvordering wordt ingesteld wegens daden gesteld in de uitoefening van zijn functies;
- dat omwille van zijn hoedanigheid van personeelslid en in de uitoefening van zijn functies het slachtoffer is geweest van een schadelijk feit;
- of dat omwille van zijn loutere hoedanigheid van personeelslid het slachtoffer is geworden van een ingrijpende wraakactie;
---
Toekenningsvoorwaarden voor de kosteloze rechtshulp
Het personeelslid als verwerende partij
Het personeelslid heeft recht op kosteloze rechtshulp voor feiten gebeurd in de uitoefening van zijn functies:
- In het geval van een strafrechtelijke vervolging. Hieronder vallen eveneens de burgerlijke partijstelling voor de onderzoeksrechter, de vervolging voor het onderzoeksgerecht en de rechtstreekse dagvaarding voor de politie- of correctionele rechtbank.
De wetgever voorziet ook het recht op kosteloze rechtshulp in het raam van de Salduz-wetgeving voor bijstand van een advocaat.
OF - wanneer tegen het personeelslid een burgerlijke vordering wordt ingesteld, hetzij voor de burgerlijke rechtbank, hetzij voor de strafrechtbank. Dit kan ook een dagvaarding in kort geding betreffen.
Het personeelslid als eisende partij
Het personeelslid heeft recht op kosteloze rechtshulp wanneer het zelf zijn rechten als slachtoffer van een schadelijk feit wil doen gelden, hetzij voor de straf- of burgerlijke rechtbank.
Om dit recht te kunnen doen gelden, moeten de navolgende voorwaarden vervuld zijn.
- Het personeelslid is het slachtoffer van een schadelijk feit of van een ingrijpende wraakactie.
- Het schadelijk feit is voorgevallen omwille van zijn hoedanigheid van personeelslid en in de uitoefening van zijn functies. Deze laatste voorwaarde is niet vereist wanneer het een ingrijpende wraakactie betreft die te wijten is aan de loutere hoedanigheid van personeelslid.
---
Uitsluitingsgronden en correctiemechanismen
Uitsluitingsgronden
- de feiten staan klaarblijkelijk niet in verband met de uitoefening van de functies
- opzettelijke of zware fout van het personeelslid
- louter morele schadevergoeding
- vordering van een personeelslid tegen de overheid
- vordering van een personeelslid tegen een ander personeelslid
Correctiemechanismen
Wanneer de rechtshulp niet is verleend omwille van een uitsluitingsgrond (geen verband met de uitoefening van de functies, opzettelijke of zware fout of vordering van een personeelslid tegen een ander personeelslid) en naderhand uit de rechterlijke beslissing toch zou blijken dat deze weigering ongegrond was, heeft het personeelslid recht op terugbetaling van de kosten die hij voor zijn verdediging heeft gemaakt.
Wanneer daarentegen de rechtshulp is toegekend en uit de rechterlijke beslissing zou blijken dat dit niet diende te gebeuren, kunnen de kosten die de overheid ten laste heeft genomen, van het personeelslid worden teruggevorderd (met een voorafgaand aanbod tot dading).
---
Vrije keuze van advocaat
Zelfgekozen of toegewezen advocaat
Het personeelslid dat recht heeft op kosteloze rechtshulp, heeft de keuze tussen een advocaat toegewezen door de overheid en een zelfgekozen advocaat.
Met ‘toegewezen advocaat’ wordt bedoeld een advocaat gekozen door de overheid.
Met ‘zelfgekozen advocaat’ wordt bedoeld een advocaat vrij gekozen door het personeelslid dat om rechtshulp verzoekt.
In het geval van een verhoor als categorie 3 of categorie 4 Salduz, kan de bijstand ook (al dan niet tijdelijk) verleend worden door een advocaat van permanentie.
Een aanvraag voor kosteloze rechtshulp in het raam van categorie 3 of categorie 4 Salduz heeft enkel betrekking op de bijstand van de advocaat zoals voorzien in de Salduz-regelgeving. Voor het eventuele vervolg van de strafprocedure dient een nieuwe aanvraag te worden ingediend waarbij de keuze van advocaat opnieuw dient te gebeuren.
Buitensporige honoraria en kosten
Wanneer de honoraria en de kosten van een zelfgekozen advocaat of een advocaat van permanentie kennelijk buiten verhouding staan tot de aard en de omvang van de zaak, beperkt de bevoegde overheid, rekening houdend met alle elementen van het dossier, haar tussenkomst tot een redelijk bedrag. Men doet er aldus goed aan hiermee rekening te houden bij de keuze van de advocaat.
Vervanging van de advocaat
Zou de zelfgekozen, de toegewezen of de advocaat van permanentie de verdediging van de belangen van het personeelslid verwaarlozen, dan kan hij, op vraag van het betrokken personeelslid en met voorafgaande instemming van de bevoegde overheid, vervangen worden door een andere advocaat.
Inlichten van de bevoegde overheid over het verloop van het geding
Het personeelslid of zijn advocaat licht de bevoegde overheid in over de gewijzigde stand van zaken van de procedure (elk trimester) en bezorgt haar, na beëindiging van de procedure, de staat van erelonen en kosten en, desgevallend, een afschrift van de definitieve rechterlijke beslissing.
---
De tenlasteneming door de overheid van honoraria, kosten en voorschotten in consignatie
De overheid neemt zowel de honoraria en kosten van de advocaat, als de voorschotten die in consignatie dienen te worden gegeven, ten laste.
Onder ‘honoraria’ moet worden begrepen het ereloon van de advocaat voor zijn intellectuele arbeid (o.m. het opstellen van de dagvaarding, de conclusies, ...).
Onder ‘kosten’ wordt verstaan de materiële kosten nodig voor het verzekeren van de verdediging, zoals kosten i.v.m. briefwisseling, telefoon, secretariaat of vereiste expertise om de thesis van verdediging op te bouwen.
‘Voorschotten die in consignatie worden gegeven’, betreffen alle kosten inherent aan de gerechtelijke procedure (kosten van gerechtsdeurwaarder, expertisekosten, burgerlijke partijstelling, ...).
---
De tenlasteneming door de overheid van de proceskosten
De overheid neemt eveneens de proceskosten ten laste waartoe het personeelslid wordt veroordeeld, hetzij door de burgerlijke rechtbank, hetzij door de strafrechtbank, wegens feiten gepleegd in zijn functies.
In het geval het personeelslid een opzettelijke fout, een zware fout of een lichte fout die bij hem gewoonlijk voorkomt, heeft begaan beslist de overheid of de proceskosten geheel dan wel gedeeltelijk door het personeelslid moeten worden gedragen.
---
Procedure
De aanvrager
Wie moet de kosteloze rechtshulp aanvragen?
Het personeelslid of zijn schriftelijk gemandateerde.
Wanneer moet de kosteloze rechtshulp worden aangevraagd?
In alle gevallen zo spoedig als mogelijk en uiterlijk, op straffe van niet-ontvankelijkheid, binnen de dertig dagen (behoudens overmacht) :
- na het instellen van de vordering in het raam van een schadelijk feit (of ingrijpende wraakactie) of
- na het eerste vertrouwelijk overleg met de advocaat of de oproep tot verhoor (Salduz) of,
- indien het personeelslid wordt gedagvaard, binnen de dertig dagen na de ontvangst van de schriftelijke uitnodiging voor de inleidende zitting.
Hoe moet de aanvraag tot kosteloze rechtshulp worden ingediend?
De aanvraag tot kosteloze rechtshulp dient schriftelijk te gebeuren.
In spoedeisende gevallen kan de aanvraag eventueel gebeuren via een ander communicatiemiddel (telefoon, fax, mail na telefonische aankondiging, ...). Die aanvraag moet naderhand wel zo spoedig mogelijk schriftelijk overeenkomstig de voorziene procedure worden bevestigd.
Beslissingstermijn voor de overheid
De bevoegde overheid licht het personeelslid onverwijld, en ten laatste dertig dagen na ontvangst van de aanvraag en de bijhorende gegevens, schriftelijk in of de rechtshulp al dan niet wordt toegekend.
De bevoegde overheid deelt tevens het desgevallend de identiteit, het adres en telefoonnummer van de toegewezen advocaat mee.
Indien binnen deze termijn van dertig dagen geen beslissing van de bevoegde overheid wordt ontvangen, is de aanvraag tot rechtshulp geacht te zijn toegekend.
Voortzetting van het recht op rechtshulp
Indien het personeelslid, na de rechtshulp te hebben aangevraagd en vóór het beëindigen van de gerechtelijke procedure, op pensioen wordt gesteld, blijft de rechtshulp hem verschuldigd.
Indien het na het indienen van zijn aanvraag en vóór het beëindigen van de gerechtelijke procedure overlijdt, blijft de rechtshulp verschuldigd aan zijn rechthebbenden.
---
Heb je nog vragen, inlichtingen, opmerkingen, suggesties, … wij horen die graag!
Wil je verder correct geïnformeerd blijven en een degelijke ondersteuning genieten?
Word lid van het NSPV, de enige representatieve a-politieke vakorganisatie van, voor en door politiemensen! inschrijvingsformulier